Boğaz’ın akciğerlerine ‘şamandıralı’ koruma

Başak Nur GÖKÇAM

Denizler, dünyanın yüzde 70’ini oluştu­ruyor. Gezegendeki su ekosisteminin değerli bir parçası olan denizlerimizin akciğerleri ise şüphesiz ki deniz çayırları. Yapılan araş­tırmalar gösteriyor ki 1 met­rekare deniz çayırı, günde 14 litre oksijen üretebiliyor. Ya­ni 1 yılda 5 bin litreden fazla oksijeni, yalnızca 1 metreka­re deniz çayırına borçluyuz.

Bu rakamı 1 hektara çıkar­dığımızda, deniz çayının yıl­da bin 24 ton karbon tutma­sı anlamına geliyor. Eldeki bu veriler şunu gösteriyor ki eğer söz konusu gezegenin geleceğinden bahsetmek ise burada deniz çayırlarının gelecek için önemi tartışıl­maz boyutta.

İş Bankası ile Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜ­DAV) tarafından başlatılan ‘Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları’ projesinde 1 yılı geride bıraktık. Benzersiz ve çok doğru bir noktaya odak­lanılan proje ile Marmara Denizi’nde 1 yılda neler keş­fedildiğini, yine Marmara Denizi’ne açılarak, uzman­lar eşliğinde gözlemleme fırsatını bulduk. Şamandı­ralama aşamasına geçilen projenin 1 yıllık çıktısına ba­kılacak olursa, Marmara De­nizi’nde umut verici geliş­meler yaşanıyor.

Marmara Denizi’nde ilk kez deniz çayırlarında şa­mandıralama aşamasına ge­çilen projede Marmara De­nizi ve İstanbul Boğazı’na 10 adet şamandıra yerleştiril­di. Yerleştirilen şamandıra­ların üzerindeki sıcaklık öl­çüm cihazları sayesinde el­de edilecek düzenli verilerin, iklim değişikliği etkilerinin izlenmesinde etkili olması amaçlanıyor.

“Çabaların karşılığını aldık”

Projenin ikinci etabına ilişkin bilgi veren ve deniz­lerdeki biyoçeşitliliğin ko­runmasının, kirliliğin azal­tılmasının ve bu güzellik­lerin nesiller boyu devam etmesi için sürdürülebilir çözümlerin önemine vurgu yapan İş Bankası Genel Mü­dür Yardımcısı ve Sürdürü­lebilirlik Lideri İzlem Er­dem, “Geçen yıl ilk adımını attığımız ‘Denizlerin Gele­ceği: Deniz Çayırları’ proje­siyle Marmara De­nizi’nin sağlığı için kritik öneme sahip Po­sidonia oceanica deniz çayırlarının bulundu­ğu alanların haritalan­dırılmasını, üzerindeki atıklardan temizlenmesini ve korunmasını amaçlıyo­ruz.

Daha birinci yılımızda denizlerin akciğeri olarak bilinen iki yeni deniz çayı­rı alanı keşfedilmesi, oksi­jeni tükenmekte olan Mar­mara Denizi için sevindirici bir gelişme oldu. Hem harca­nan çabaların karşılığını al­manın mutluluğunu yaşadık hem de daha fazlası için da­ha da motive bir şekilde yo­lumuza devam ettik. 100. yı­lımızda projenin etkisini ar­tırmak için yeni bir aşamaya geçiş yapıyor, şamandırala­ma çalışmalarını başlatıyo­ruz” dedi.

“2026’da karbon nötr olmayı hedefliyoruz”

Bankanın doğrudan ope­rasyonlarından kaynakla­nan emisyonları azaltma stratejisi kapsamında kar­bon-nötr banka olma hede­fini 2035’ten 2026’ya çek­tiklerinin müjdesini veren İzlem Erdem, “Net Sıfır Bankacılık Birliği üyesi olarak sağladığımız kredi­lerden kaynaklanan emis­yonları azaltmak için de önemli taahhütlerde bu­lunduk. Dolaylı emisyon­ların azaltımına da katkı sağlama hedefiyle, kredi portföylerimizin emisyo­nunu azaltmak için ener­ji, demir-çelik ve çimento olmak üzere 3 sektör seç­tik. 2021 yılına kıyasla kre­di portföylerinde elektrik üretiminde yüzde 61, çi­mentoda yüzde 21 ve de­mir-çelik sektöründeki yüzde 10 azaltım hedefli­yoruz. Gelecek süreçte bu 3 sektöre yeni sektörler de eklemek istiyoruz” dedi.

Marmara’da yeni deniz çayırı yatakları bulundu

2023 yılında Marmara’da yeni Posidonia oceanica deniz çayırları yatakları bulunduğunun bilgisini veren TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk, “Sonuçları bilimsel dergilerde yayımladık. 5 bin metrekarelik 3 yeni alan bu çiçekli bitkinin yeni yayılım alanı oldu. Çayırların son yayılım alanları Marmara Adaları. Ayrıca ek olarak Aralık 2023 itibarıyla Marmara Adası, Avşa Adası, Erdek merkez ve köylerinde toplam 20 okulda 4 binin üzerinde ilk ve ortaokul öğrencisine denizlerimiz ve deniz çayırlarıyla ilgili eğitimler verdik” ifadelerinde bulundu.

“Şamandıralara zarar verilmemeli”

Projeye ilişkin konuşan TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk, deniz çayırları örtüsünün başladığı yerlere 10 adet mapa ve şamandıra yerleştirileceğini belirterek,

“Şamandıraların bağlanacağı tonozların zaman içinde Marmara’da biten sübye ve kalamarlar için yaşam alanı oluşturacağını düşünüyoruz. Ayrıca deniz çayırları alanlarına yerleştirilen bu mapa ve şamandıralarla bölgede yürütülen faaliyetlerde (balıkçılık, dalış, su sporları ve tekne, gemi geçişleri vb.) farkındalık sağlamayı hedefliyoruz. 10 adet şamandıraya zarar verilmemesi gerekiyor. Atılan şamandıralar için bütün yetkili kurumlardan izin alındığının ve sığ sularda olduğu için balıkçıların av alanlarını kısıtlamayacak” dedi.